Staking là gì? Tất tần tật về staking coin cho người mới 2024

Phân loại staking

1. Staking trong cơ chế Proof-of-Stake

Với cơ chế đồng thuận Proof of Stake (PoS), người dùng thực hiện staking coin để đảm bảo và chứng minh khả năng xử lý giao dịch cũng như tạo khối, đồng thời nhận phần thưởng từ việc này, bao gồm cả phần thưởng khối và phí giao dịch. Hoạt động staking không chỉ mang lại thu nhập mà còn có ảnh hưởng trực tiếp đến sự vận hành của mạng lưới blockchain.

Một số ví dụ điển hình về các dự án sử dụng cơ chế này là các nền tảng blockchain như TomoChain, IOST, OneLedger (OLT), WAX, Tron (TRX)…

PoS là cơ chế đồng thuận tổng quát nhất của hình thức “staking coin để thực hiện nhiệm vụ”. Bên cạnh đó, còn nhiều biến thể khác như PoSV, DPoS… đều hoạt động dựa trên việc staking coin.

2. Staking để nhận phần thưởng

Tương tự như hình thức gửi tiết kiệm, người dùng có thể sử dụng token của mình để stake trong hệ sinh thái của một dự án. Tuy nhiên, việc staking này không trực tiếp tham gia vào quá trình xác thực giao dịch hay thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến hoạt động của mạng lưới blockchain.

Trên thực tế, nó giống như việc khóa (lock) token hơn, và người dùng càng khóa token lâu, phần thưởng nhận được càng lớn.

Ví dụ: Khi stake KCS trên sàn giao dịch (giữ token), người dùng có thể nhận thêm KCS làm phần thưởng. Lượng KCS này được trích từ lợi nhuận của sàn giao dịch chứ không liên quan đến việc tạo khối mới hoặc phí giao dịch.

KCS là một token ERC-20 trên Ethereum, và việc staking KCS không gây ảnh hưởng gì đến mạng lưới blockchain của Ethereum.

Lợi ích của staking là gì?

1. Đối với người tham gia staking (staker)

• Tạo thu nhập thụ động và gia tăng số lượng coin: Thay vì để coin trên các sàn giao dịch hoặc trong ví mà không sinh lời, bạn có thể tham gia staking để nhận thêm phần thưởng bằng coin. Điều này phù hợp với những người có ý định nắm giữ (hold) đồng coin trong dài hạn.
• Tiết kiệm chi phí so với cơ chế Proof of Work (PoW): Để tham gia staking hoặc trở thành Nodes, Masternodes, bạn cần đáp ứng một số yêu cầu từ dự án như số lượng coin và cấu hình máy. Tuy nhiên, bạn không cần nhiều máy tính mạnh mẽ để vận hành Nodes mà chỉ cần một thiết bị và cài đặt một lần. Điều này giúp tiết kiệm chi phí đáng kể so với việc tham gia khai thác (mining) theo cơ chế PoW.
• Tính an toàn: Staking được thực hiện an toàn nhờ có bản backup. Trước khi bắt đầu staking, bạn có thể tính toán trước lợi nhuận dự kiến, thời điểm được mở khóa (unlock) và khoảng thời gian cần thiết để nhận coin nếu quyết định un-stake giữa chừng. Điều này sẽ giúp bạn kiểm soát tốt hơn quá trình đầu tư của mình.

2. Đối với dự án

• Tăng cường tính phi tập trung: Trong cơ chế Proof of Stake (PoS), staking là cách giúp các blockchain nền tảng duy trì tính phi tập trung. Quyền lực và sức mạnh của mạng lưới được phân phối cho những người tham gia như Nodes và Masternodes, giúp đảm bảo rằng không có một tổ chức duy nhất kiểm soát hệ thống.
• Tận dụng nguồn lực bên ngoài: Các dự án có thể khai thác nguồn lực từ cộng đồng với những người tham gia đóng vai trò vận hành mạng lưới thông qua việc vận hành các Nodes. Điều này giúp dự án duy trì và phát triển mạng lưới mà không cần tự vận hành toàn bộ.
• Tạo động lực tham gia: Thông qua việc stake và nhận phần thưởng, người dùng được khuyến khích duy trì và tham gia vào các hoạt động của mạng lưới. Các phần thưởng này đóng vai trò như động lực kinh tế giúp hệ sinh thái hoạt động liên tục.
• Tăng cường tính bảo mật: Việc staking giúp bảo vệ mạng lưới khỏi các cuộc tấn công, chẳng hạn như tấn công 51% – một hình thức tấn công mà các hacker phải kiểm soát phần lớn sức mạnh của mạng lưới. Việc phân tán sức mạnh thông qua các Nodes giúp cho các cuộc tấn công trở nên bất khả thi.
• Ảnh hưởng đến giá cả của coin: Staking có thể có tác động đến giá trị của đồng coin. Điều này sẽ được chúng tôi phân tích rõ ràng hơn ở phần dưới nhé!

Tác động của staking tới giá đồng coin

Một số tác động ngay lập tức đến nguồn cung mà bạn có thể nhận thấy là: Khi lượng coin được đem đi stake, chúng sẽ bị khóa trong một khoảng thời gian nhất định. Điều này có nghĩa là số coin đó không thể tham gia giao dịch hay lưu thông trên các sàn giao dịch. Kết quả là lượng coin lưu thông trên thị trường sẽ giảm.

Về cơ bản, khi nguồn cung giảm, độ khan hiếm của coin tăng lên, điều này có thể dẫn đến sự gia tăng giá trị của coin. Đây là giả thuyết dựa trên quy luật cung cầu cơ bản.

Chúng ta hãy xem xét một ví dụ cụ thể với đồng TOMO:

• Ngày 10/12/2018, TomoChain công bố chương trình cho các ứng viên chạy Masternode.
• Ngày 14/12/2018, TomoChain chính thức ra mắt Mainnet và cho phép các Masternode stake TOMO coin, đồng thời cho người dùng khác bỏ phiếu cho các Masternode này.
• Đến ngày 08/08/2019, có 39,851,005 TOMO (chiếm 64.5% tổng lượng coin lưu thông) đã được stake để tham gia vào cơ chế đồng thuận PoSV. Giá của TOMO tăng tới 300% trong giai đoạn từ khi bắt đầu cho phép staking.

Vì staking có khả năng làm tăng giá trị của coin nên nhiều dự án đã áp dụng cơ chế này để làm hài lòng cộng đồng. Tuy nhiên, theo thời gian, giá coin không còn tăng mạnh nữa khiến staking dần trở thành một hình thức đầu tư thụ động tương tự như gửi tiết kiệm.

Các rủi ro khi staking là gì?

Staking là một hình thức đầu tư mang lại thu nhập ổn định, nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định:

• Khóa tài sản trong suốt thời gian staking: Trong thời gian stake, số coin của bạn bị khóa lại, do đó bạn không thể thực hiện bất kỳ giao dịch mua, bán, hay giao dịch nào với số coin này. Cơ chế này làm giảm tính linh hoạt trong khoản đầu tư của bạn.
• Mất phần thưởng khi un-stake sớm: Nếu bạn quyết định un-stake trước thời hạn, bạn có thể sẽ không nhận được phần thưởng như mong đợi. Ngoài ra, bạn cũng sẽ mất một khoảng thời gian để nhận lại số coin đã stake, khiến bạn có thể bỏ lỡ các cơ hội tăng giá từ thị trường.
• Không phải lúc nào staking cũng có lãi: Rủi ro lớn nhất khi staking là giá trị của đồng coin có thể giảm. Ví dụ, nếu bạn stake 1,000 coin X với giá 0.1$/X cùng lãi suất 30%/năm, sau một năm bạn sẽ có 1,300 coin X. Tuy nhiên, nếu giá trị của X giảm xuống còn 0.07$/X, thì tổng giá trị chỉ còn 91$, thấp hơn mức đầu tư ban đầu là 100$.

Vì vậy, khi tham gia staking, nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng về rủi ro giá coin giảm để đưa ra quyết định hợp lý.

6 thông số cần chú ý khi tham gia staking coin

• Tỷ lệ lạm phát: Đây là tỷ lệ coin mới sinh ra so với lượng coin đang lưu hành. Trong cơ chế Proof of Stake (PoS), phần thưởng cho các staker đến từ phí giao dịch và block mới được tạo ra. Điều này có nghĩa là sẽ có lượng coin mới được đưa vào thị trường, gây ra lạm phát. Tỷ lệ lạm phát này ảnh hưởng trực tiếp đến lượng coin lưu thông và giá trị của đồng coin. Với các coin sử dụng PoS, lạm phát là yếu tố luôn tồn tại.
• Thời gian khóa (lock): Đây là khoảng thời gian coin bị khóa và không thể giao dịch. Nhà đầu tư thường được tùy chọn thời gian khóa ngay từ đầu, ví dụ như 1 tháng, 3 tháng hoặc 1 năm. Sau khoảng thời gian này, họ mới có thể nhận lại lượng coin đã stake. Với các Node hoặc Masternode, thời gian khóa thường kéo dài trong suốt thời gian tham gia, và trong khoảng thời gian đó, họ sẽ nhận phần thưởng (reward) như một nguồn thu nhập.
• Thời gian mở khóa (unlock): Phần lớn các nhà đầu tư có thể un-stake trước khi kết thúc thời gian stake. Tuy nhiên, sau khi thực hiện un-stake, thường cần có một khoảng thời gian chờ trước khi coin được trả lại. Quy định này giúp dự án ổn định hoạt động của mạng lưới và quản lý lượng coin un-stake lớn. Ví dụ, trong TomoChain, voter cho Masternode phải chờ 48 giờ để nhận lại coin sau khi un-stake, còn Masternode cần chờ 30 ngày để nhận TOMO.
• Lãi suất staking: Đây là tỷ lệ lợi nhuận mà nhà đầu tư sẽ nhận được sau một khoảng thời gian staking. Lãi suất càng cao, số lượng coin nhận được sau khi staking càng lớn.
• Số lượng tối thiểu để stake: Đây là lượng coin tối thiểu cần có để một user có thể tham gia staking. Tùy vào từng dự án, con số này có thể khác nhau. Ví dụ, TomoChain yêu cầu tối thiểu 100 TOMO, còn Decred (DRC) yêu cầu tối thiểu 5 DRC để bắt đầu staking.
• Weight (Độ tuổi và số lượng coin): Weight là chỉ số kết hợp giữa độ tuổi và số lượng coin tham gia stake. Giá trị weight càng cao (với lượng coin lớn và thời gian stake lâu), khả năng giành được quyền xử lý giao dịch và tạo khối càng lớn, do đó ảnh hưởng trực tiếp đến phần thưởng (reward) mà nhà đầu tư sẽ nhận trong tương lai.

4 bước thực hiện staking cơ bản cho người mới

• Chọn loại coin có cơ chế staking: Việc lựa chọn coin phụ thuộc vào nhu cầu, nguồn vốn, và kỳ vọng của bạn. Hãy cân nhắc các yếu tố như mức lãi suất, tỷ lệ lạm phát, độ uy tín của dự án và tiềm năng tăng giá của đồng coin.
• Cài đặt ví điện tử và chuẩn bị máy tính: Tải và cài đặt ví điện tử tương thích với loại coin bạn chọn. Đảm bảo rằng máy tính hoặc thiết bị của bạn đã sẵn sàng để thực hiện việc staking.
• Nạp coin vào ví hoặc sàn giao dịch uy tín: Chuyển số lượng coin cần stake vào ví hoặc nạp tiền vào các sàn giao dịch có hỗ trợ staking. Một số sàn uy tín mà bạn có thể tham khảo là Binance, OKX, BingX,…
• Theo dõi thông tin về lãi suất, lạm phát, giá, và Weight: Để tối ưu hóa lợi nhuận, bạn cần liên tục theo dõi lãi suất staking, tỷ lệ lạm phát, và giá trị của đồng coin. Cân nhắc độ tuổi và số lượng coin stake (Weight) để nhận phần thưởng thụ động khi coin đạt độ trưởng thành.

Làm thế nào để tối ưu hoá lợi nhuận khi staking?

Sau khi tìm hiểu cơ bản về staking là gì, hãy cùng Đánh giá coin khám phá cách tối ưu hoá lợi nhuận nhé!

1. Đối với những người có số lượng coin nhỏ

• Tham gia voting hoặc Staking vào các Node đã có sẵn: Phương án tốt nhất cho bạn là tham gia voting hoặc staking vào các Node hiện có để nhận phần thưởng từ các Node đó. Hình thức này có thể thực hiện ngay trên ví hoặc trên một số sàn giao dịch hỗ trợ staking.
• Kiếm thêm coin trong thời gian hold: Nếu xác định giữ coin lâu dài, việc staking sẽ giúp họ kiếm thêm một lượng coin trong khoảng thời gian này, giúp gia tăng tài sản mà không cần phải quản lý kỹ thuật phức tạp.

2. Đối với những người tích trữ số lượng coin lớn

• Linh hoạt trong việc lock coin: Những người này cũng có thể áp dụng cách tham gia voting hoặc staking vào Node nếu muốn linh hoạt trong quá trình khóa coin.
• Ứng cử làm Node hoặc Masternode: Họ có thể cân nhắc việc ứng cử làm Node hoặc Masternode để trực tiếp tham gia xử lý giao dịch và tạo khối. Cách này sẽ giúp người staker nhận được nhiều phần thưởng hơn, nhưng yêu cầu cao hơn về việc cài đặt và kết nối phần cứng cũng như khả năng quản lý hệ thống.

Top đồng coin có lợi nhuận staking lớn nhất (cập nhật 2024)

Đây là top 5 dự án có giá trị tài sản được khóa lại nhiều nhất tính đến ngày 25/9/2024, theo bảng xếp hạng của stakingreward.com:

• Ethereum (ETH)
• Solana (SOL)
• Sui (SUI)
• Cardano (ADA)
• Avalanche (AVAX)

Danh sách này bao gồm các dự án blockchain nền tảng áp dụng cơ chế Proof of Stake (PoS) và những dự án xây dựng trên các nền tảng blockchain khác, cho phép người dùng stake để nhận phần thưởng (Profit Share).

Ngoài 5 đồng coin nêu trên, bạn cũng có thể tham khảo thêm một số đồng coin được staking nhiều hiện nay như: Aptos (APT), BNB Chain (BNB), Tron (TRX),…

Kết luận

Với cơ chế hoạt động đơn giản và khả năng tạo ra thu nhập thụ động, staking đã thu hút sự quan tâm của nhiều đầu tư, đặc biệt là những traders mới tham gia thị trường. Tuy nhiên, như bất kỳ hình thức đầu tư nào, staking cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định, do đó, việc nắm rõ các thông tin về staking là gì sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định phù hợp nhất.