Liquidation trong lĩnh vực crypto là quá trình diễn ra khi một trader không còn đủ vốn ký quỹ để duy trì vị thế giao dịch của mình. Khi một vị thế bị thanh lý, sàn giao dịch sẽ tự động bán đi tài sản của trader để thu hồi số tiền đã cho vay, nhằm bảo vệ cả sàn và các trader khác khỏi rủi ro thua lỗ lớn. Trong bài viết này, hãy cùng Đánh giá coin tìm hiểu liquidation là gì nhé!
Liquidation là gì?
Liquidation (hay còn gọi là thanh lý) là quá trình bán các tài sản crypto để thu hồi tiền mặt nhằm giảm thiểu tổn thất, đặc biệt khi thị trường đang trong tình trạng giảm giá.
Trong thực tế, thuật ngữ liquidation thường được sử dụng để chỉ việc buộc phải đóng các vị thế giao dịch của các trader do họ đã mất một phần hoặc toàn bộ số tiền ký quỹ ban đầu. Tình huống này xảy ra khi trader không thể duy trì các yêu cầu ký quỹ cho các vị thế đòn bẩy, tức là họ không còn đủ vốn để giữ các lệnh giao dịch. Các yêu cầu ký quỹ này thường được kích hoạt khi giá của tài sản cơ bản giảm mạnh.
Khi liquidation diễn ra, các sàn giao dịch thường tự động đóng các vị thế, dẫn đến việc nhà đầu tư phải chịu tổn thất. Mức độ thua lỗ này phụ thuộc vào số tiền ký quỹ ban đầu và mức độ giảm giá của tài sản. Trong một số trường hợp, điều này có thể khiến nhà đầu tư mất toàn bộ vốn.
Liquidation có thể được chia thành hai loại: liquidation một phần và liquidation toàn phần.
- Liquidation một phần: Đóng một phần của các vị thế để giảm mức đòn bẩy mà trader đang sử dụng.
- Liquidation toàn phần: Đóng một vị thế mà gần như toàn bộ số tiền ký quỹ ban đầu của trader đã được sử dụng.
Giao dịch ký quỹ là gì?
Sau khi tìm hiểu về liquidation là gì, nhiều nhà đầu tư sẽ thắc mắc về khái niệm giao dịch ký quỹ.
Giao dịch ký quỹ là quá trình bạn vay tiền từ sàn giao dịch để thực hiện các lệnh với khối lượng tài sản lớn hơn. Loại giao dịch này cho phép bạn mua tài sản với giá cao hơn số vốn hiện có, từ đó tiềm năng thu lợi nhuận cũng lớn hơn. Tuy nhiên, việc sử dụng đòn bẩy cũng đi kèm với nhiều rủi ro, vì các vị thế đòn bẩy có thể bị thanh lý nhanh chóng nếu thị trường biến động ngược lại với dự đoán của bạn.
Để mở một vị thế giao dịch ký quỹ, bạn cần đặt một lượng crypto hoặc tiền định danh nhất định (gọi là “ký quỹ ban đầu”) làm tài sản thế chấp. Những khoản tiền này đảm bảo cho người cho vay tránh lỗ nếu giao dịch không thành công. Ký quỹ duy trì được coi là số tiền ký quỹ tối thiểu cần thiết để giữ vững vị thế.
Đòn bẩy được tính bằng cách so sánh số tiền bạn có thể vay từ sàn giao dịch với số tiền ký quỹ ban đầu. Ví dụ, nếu bạn có 1.000 USD ký quỹ ban đầu và sử dụng đòn bẩy 10 lần, bạn đã vay 9.000 USD để tăng vị thế giao dịch của mình lên 10.000 USD.
Mức độ đòn bẩy cũng ảnh hưởng đến khả năng kiếm lợi nhuận hoặc thua lỗ của giao dịch. Tiếp tục với ví dụ trên, nếu giá tài sản tăng 5%, bạn sẽ kiếm được 500 USD (5% của 10.000 USD) từ vị thế giao dịch của mình. Ngược lại, nếu giá giảm 5%, bạn sẽ mất 500 USD, tương đương với 50% số tiền ký quỹ ban đầu.
Mục tiêu của giao dịch ký quỹ là tạo ra lợi nhuận. Công thức tính số tiền bạn có thể kiếm được hoặc thua lỗ khi sử dụng đòn bẩy là:
Tỷ suất lợi nhuận ban đầu × (% biến động giá × đòn bẩy) = số lãi hoặc lỗ.
Một điểm quan trọng cần lưu ý về giao dịch ký quỹ là khi các vị thế bị thanh lý, chúng luôn được đóng ở mức giá thị trường hiện tại, và rủi ro lỗ tăng lên theo quy mô của vị thế đòn bẩy.
Liquidation diễn ra như thế nào?
Thanh lý xảy ra khi một sàn giao dịch hoặc công ty môi giới đóng vị thế của trader vì họ không thể đáp ứng các yêu cầu ký quỹ. Ký quỹ là tỷ lệ phần trăm của tổng giá trị giao dịch mà trader phải duy trì với sàn giao dịch để mở và giữ vững một vị thế.
Khi số dư ký quỹ trong tài khoản của trader giảm xuống dưới mức đã thỏa thuận với sàn giao dịch, các vị thế sẽ tự động bị thanh lý. Khi vị thế đòn bẩy của bạn đạt đến ngưỡng thanh lý, bạn sẽ nhận được một cuộc gọi ký quỹ, yêu cầu bạn thêm tiền vào tài khoản ký quỹ của mình. Thanh lý thường xảy ra thường xuyên hơn trong các giao dịch hợp đồng tương lai, nơi trader thường sử dụng đòn bẩy cao hơn.
Tại thời điểm đó, bạn có hai lựa chọn: thêm tiền vào tài khoản ký quỹ để tăng mức đòn bẩy, hoặc để sàn tự động thanh lý vị thế của bạn.
Giả sử bạn có khoản ký quỹ ban đầu là 1.000 USD và tham gia giao dịch với đòn bẩy 10x, tức là vị thế đòn bẩy của bạn hiện đang là 10.000 USD – bao gồm 1.000 USD của bạn và 9.000 USD bạn đã vay từ sàn giao dịch.
Nếu giá BTC giảm 10%, vị thế của bạn giờ trị giá 9.000 USD. Nếu xu hướng giảm giá tiếp tục và khoản lỗ tăng lên, điều này sẽ ảnh hưởng đến số tiền bạn đã vay. Để tránh thiệt hại cho khoản vay, sàn giao dịch sẽ thanh lý vị thế của bạn để bảo vệ số tiền đã cho vay. Vị thế của bạn sẽ bị đóng và số tiền ban đầu 1.000 USD của bạn sẽ mất.
Điều quan trọng mà bạn cần lưu ý là đòn bẩy có thể cắt cả hai chiều: Đòn bẩy cao có thể giúp bạn kiếm được nhiều tiền hơn khi giao dịch thuận lợi, nhưng chỉ một biến động nhỏ cũng có thể kích hoạt thanh lý. Ví dụ, một vị thế giao dịch với đòn bẩy 50x chỉ cần thay đổi giá 2% là có thể bắt đầu thanh lý.
Giá Liquidation là gì?
Giá thanh lý đại diện cho thời điểm mà các vị thế đòn bẩy của bạn tự động bị đóng. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến ngưỡng giá này, bao gồm mức đòn bẩy sử dụng, tỷ lệ ký quỹ duy trì, giá của tiền điện tử và số dư tài khoản còn lại. Các sàn giao dịch thường tự động tính toán giá thanh lý cho bạn, có thể dựa trên giá trung bình từ một số sàn giao dịch lớn.
Khi giá của tiền điện tử vượt qua ngưỡng giá thanh lý, quá trình thanh lý sẽ được kích hoạt. Vì giá của tiền điện tử liên tục biến động, việc cập nhật thông tin mới nhất và đảm bảo rằng các vị thế của bạn vẫn sinh lời là rất quan trọng. Nếu không, bạn có thể bị thanh lý tự động khi gặp phải thua lỗ.
3 cách giúp bạn tránh bị thanh lý trong thị trường crypto
1. Theo dõi sát sao giá tài sản thế chấp
Để tránh bị thanh lý trong thị trường crypto, việc quản lý tốt tài sản thế chấp và tỷ lệ LTV (Loan-to-Value) là vô cùng quan trọng. Một trong những cách hiệu quả nhất là duy trì tỷ lệ LTV thấp hơn nhiều so với ngưỡng thanh lý của nền tảng.
Chẳng hạn, nếu ngưỡng thanh lý được đặt ở mức 80%, người dùng nên giữ tỷ lệ LTV ở khoảng 50-60% để có một vùng đệm an toàn trước biến động giá trị tài sản thế chấp. Điều này giúp giảm thiểu khả năng bị thanh lý khi giá tài sản giảm đột ngột.
Ngoài ra, người dùng cũng cần theo dõi thường xuyên giá trị của tài sản thế chấp, vì chỉ cần một đợt giảm giá mạnh có thể làm tăng nhanh tỷ lệ LTV và dẫn đến việc thanh lý tự động.
2. Bổ sung tài sản thế chấp
Một yếu tố quan trọng khác để tránh thanh lý là kịp thời bổ sung tài sản thế chấp. Nếu giá trị của tài sản thế chấp giảm, việc nhanh chóng nạp thêm tài sản có thể giúp giảm tỷ lệ LTV và giữ khoản vay ở mức an toàn.
Chẳng hạn, trên các nền tảng như Aave hay Compound, người dùng có thể nhận được cảnh báo khi tỷ lệ LTV của họ tiệm cận ngưỡng thanh lý, từ đó có thời gian để bổ sung tài sản trước khi hệ thống tự động thanh lý.
Dữ liệu cho thấy rằng trong các đợt giảm giá mạnh, những người bổ sung tài sản thế chấp kịp thời thường tránh được việc bị thanh lý. Ngược lại, những người không kịp phản ứng thường phải chịu mất một phần hoặc toàn bộ tài sản do hệ thống tự động thanh lý.
Ví dụ: vào ngày 23/2/2021, tổng cộng 24,1 triệu USD đã bị thanh lý trên các nền tảng DeFi như Compound và Aave khi giá Bitcoin và Ethereum giảm mạnh. Nhiều người dùng đã không kịp bổ sung tài sản thế chấp trước khi hệ thống thực hiện thanh lý, dẫn đến việc mất tài sản.
3. Sử dụng đòn bẩy hợp lý
Ngoài ra, việc sử dụng đòn bẩy một cách cẩn thận trong giao dịch ký quỹ cũng là yếu tố quan trọng để tránh thanh lý. Đòn bẩy cao có thể mang lại lợi nhuận lớn nhưng cũng làm gia tăng rủi ro thanh lý khi thị trường di chuyển ngược lại dự đoán của bạn.
Theo thống kê từ sàn giao dịch Binance, các nhà giao dịch sử dụng đòn bẩy trên 10x có tỷ lệ bị thanh lý cao gấp đôi so với những người sử dụng đòn bẩy dưới 5x. Điều này phản ánh bản chất của đòn bẩy: khi đòn bẩy càng cao, lợi nhuận tiềm năng sẽ lớn hơn, nhưng rủi ro cũng sẽ tăng theo. Vì vậy, việc chọn mức đòn bẩy hợp lý, kết hợp với quản lý rủi ro chặt chẽ, sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ bị thanh lý.
Kết luận
Thanh lý (liquidation) là một khái niệm quan trọng mà các nhà đầu tư trong lĩnh vực crypto cần nắm vững để bảo vệ tài sản của mình. Hiểu rõ về liquidation là gì, cách quản lý tài sản thế chấp và đòn bẩy hợp lý sẽ giúp các nhà giao dịch đưa ra quyết định sáng suốt hơn. Trong một thị trường đầy biến động như crypto, sự chuẩn bị kỹ lưỡng và kiến thức vững vàng chính là chìa khóa giúp các nhà đầu tư bảo vệ tài sản và đạt được thành công lâu dài.
