Fiat là gì? Tiền Fiat khác gì tiền mã hoá?

Fiat là một thuật ngữ quan trọng trong lĩnh vực tài chính và được chấp nhận rộng rãi trong việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ. Không giống như tiền tệ có giá trị nội tại như vàng hay bạc, giá trị của tiền Fiat dựa trên lòng tin và sự đảm bảo của chính phủ phát hành nó. Vậy tiền Fiat là gì? Tiền Fiat khác gì tiền mã hoá? Hãy cùng Đánh giá coin tìm hiểu ngay nhé!

Tiền Fiat là gì?

Tiền Fiat (hay còn gọi là tiền pháp định) là loại tiền do chính phủ của một quốc gia phát hành và được chấp nhận hợp pháp trong các giao dịch. Không giống như tiền tệ có giá trị nội tại như vàng hoặc bạc, tiền Fiat không mang giá trị tự thân; thay vào đó, giá trị của nó được xác định dựa trên sự cam kết và uy tín của chính phủ phát hành. Giá trị của tiền Fiat ổn định nhờ sự điều chỉnh giữa cung và cầu, cùng với sự đảm bảo của chính phủ.

Trong thực tế, tiền Fiat được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch hàng ngày như mua bán hàng hóa, dịch vụ, đầu tư và tiết kiệm. Với nhiều ưu điểm vượt trội, tiền pháp định đã hoàn toàn thay thế các hình thức tiền hàng hóa và tiền bạc trong nền kinh tế hiện đại.

Một số đồng tiền pháp định của các quốc gia hiện nay

Với đặc tính cơ bản được quản lý và quy định bởi các chính phủ, tiền pháp định được phân loại và sử dụng khác nhau theo từng quốc gia:

• Ở Việt Nam, đồng Việt Nam (VND) là đồng tiền pháp định chính thức, được phát hành dưới hai dạng là tiền giấy và tiền polymer, và được sử dụng rộng rãi trên toàn quốc.
• Tại Mỹ, đồng đô la Mỹ (USD) là loại tiền pháp định phổ biến, bao gồm cả tiền giấy và tiền xu, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính toàn cầu.
• Ở Vương quốc Anh, đồng bảng Anh (GBP) là đồng tiền pháp định chính thức, lưu hành dưới dạng tiền giấy và tiền xu không chỉ trong nước mà còn tại các lãnh thổ thuộc địa.
• Ngoài ra, nhiều đồng tiền pháp định khác cũng có tầm ảnh hưởng lớn như Euro (đồng tiền chung của Châu Âu), Nhân dân tệ (Trung Quốc), Franc (Thụy Sĩ), và Yên (Nhật Bản). Mỗi loại tiền pháp định này đều đóng vai trò quan trọng và mang những đặc điểm riêng biệt trong hệ thống tài chính quốc tế.

Lịch sử phát triển của tiền Fiat là gì?

Theo các nhà sử học, tiền pháp định đã ra đời từ rất sớm, với Trung Quốc là nơi đầu tiên xuất hiện loại tiền này vào thế kỷ 11. Lúc đó, Trung Quốc đối mặt với tình trạng thiếu hụt tiền xu để giao dịch hàng hóa, dẫn đến việc sử dụng những tờ giấy ghi mệnh giá được chính phủ quản lý để thay thế. Dưới triều đại nhà Nguyên của Hốt Tất Liệt, hệ thống tiền giấy chính thức (gọi là Sáo) được thiết lập và quản lý bởi triều đình.

Sau khi xuất hiện tại Trung Quốc, tiền pháp định dần dần lan sang các quốc gia khác. Vào thế kỷ 17, tiền pháp định được áp dụng tại Tây Ban Nha, Thụy Điển và Hà Lan. Trong các thế kỷ 18 và 19, các thuộc địa của Mỹ, New France ở Canada và chính phủ liên bang Hoa Kỳ cũng thử nghiệm việc sử dụng tiền pháp định.

Đến năm 1972, dưới thời Tổng thống Nixon, Mỹ đã chấm dứt hoàn toàn chế độ bản vị vàng (hệ thống cho phép chuyển đổi tiền giấy thành vàng) và chính thức chuyển sang hệ thống tiền Fiat. Quyết định này đã tạo nên một cú huých mạnh mẽ cho việc sử dụng tiền pháp định trong nền kinh tế toàn cầu, và tiền Fiat bắt đầu chiếm ưu thế, đặc biệt là trong suốt thế kỷ 20.

Giá trị tiền Fiat do ai quyết định?

Giá trị của tiền Fiat được xác định bởi một số yếu tố quan trọng, bao gồm:

• Quyết định của Chính phủ: Chính phủ đóng vai trò quan trọng khi tuyên bố tiền Fiat là phương tiện thanh toán hợp pháp. Sự công nhận này giúp tiền pháp định trở thành một hình thức thanh toán chính thức trên toàn quốc.
• Sự ủng hộ của Chính phủ: Mặc dù không được bảo đảm bởi các hàng hóa vật chất như vàng hay bạc, nhưng cam kết của chính phủ trong việc duy trì ổn định kinh tế và quản lý hệ thống tài chính là yếu tố quan trọng giúp khẳng định giá trị của tiền Fiat.
• Sự chấp nhận trong nền kinh tế: Tiền Fiat được sử dụng phổ biến và được chấp nhận rộng rãi trong các giao dịch hàng ngày, từ cá nhân cho đến doanh nghiệp. Điều này giúp Fiat trở thành một phương tiện trao đổi chính trong nền kinh tế.
• Đấu thầu hợp pháp: Chính phủ quy định rằng tiền Fiat phải được chấp nhận trong việc thanh toán nợ và các nghĩa vụ tài chính trong phạm vi quốc gia.
• Niềm tin và sự tin tưởng: Giá trị của tiền Fiat phụ thuộc vào niềm tin của người dân vào sự ổn định của nó. Nếu người sử dụng tin tưởng vào khả năng giữ giá trị và tính ổn định của đồng tiền, thì nó sẽ tiếp tục được chấp nhận rộng rãi trong nền kinh tế.

Cách hoạt động của tiền Fiat là gì?

Bản chất của tiền Fiat không dựa trên các loại hàng hóa cụ thể mà phụ thuộc vào mối quan hệ tin cậy giữa các bên tham gia, bao gồm người phát hành, người sở hữu và người chấp nhận sử dụng. Nếu niềm tin vào giá trị của đồng tiền bị mất, cầu sẽ giảm và khiến tiền Fiat mất đi giá trị.

Tiền tệ không chỉ là thước đo giá trị của hàng hóa, mà còn phản ánh tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ (GDP) của một quốc gia. Đồng tiền thể hiện khả năng sản xuất của quốc gia, do đó khi khả năng sản xuất tăng lên, giá trị của đồng tiền pháp định cũng sẽ tăng, và ngược lại.

Chính phủ là cơ quan duy nhất có quyền phát hành tiền Fiat và họ có khả năng kiểm soát hệ thống tiền tệ thông qua các chính sách tiền tệ. Khi có các sự kiện tài chính hoặc khủng hoảng xảy ra, chính phủ có thể điều chỉnh chính sách tiền tệ (nới lỏng hoặc thắt chặt) để duy trì sự ổn định tài chính quốc gia.

Chính sách tiền tệ là quá trình Ngân hàng Trung ương (NHTW) quản lý cung tiền nhằm đạt được mục tiêu lãi suất và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Có hai loại chính sách chính:

• Chính sách nới lỏng tiền tệ: NHTW mua trái phiếu chính phủ hoặc chứng khoán, giảm lãi suất và tỷ lệ dự trữ bắt buộc, dẫn đến tăng cung tiền và kích thích nền kinh tế.
• Chính sách thắt chặt tiền tệ: NHTW bán trái phiếu chính phủ hoặc chứng khoán, tăng lãi suất và tỷ lệ dự trữ bắt buộc, nhằm giảm cung tiền, kiểm soát lạm phát và ngăn chặn bong bóng kinh tế.

Nếu một quốc gia thực hiện chính sách tiền tệ sai lầm, tiền Fiat có thể đối mặt với nguy cơ mất giá do lạm phát hoặc thậm chí trở nên vô giá trị trong trường hợp siêu lạm phát. Những ví dụ điển hình về hậu quả từ chính sách tiền tệ không hiệu quả là các sự kiện xảy ra tại Zimbabwe (2000 – 2009), Bolivia (1984 – 1985), và Hungary (1945 – 1946), đó là khoảng thời gian mà tiền tệ đã mất giá nghiêm trọng.

Ưu điểm và nhược điểm của tiền Fiat là gì?

1. Ưu điểm

• Tính linh hoạt: Tiền Fiat mang lại sự linh hoạt cho chính phủ và ngân hàng trung ương trong việc ứng phó với các khủng hoảng kinh tế. Việc phát hành tiền Fiat cũng giúp chính phủ tạo ra nguồn thu nhập.
• Chi phí sản xuất thấp: So với tiền tệ dựa trên hàng hóa, chi phí sản xuất tiền Fiat thấp hơn rất nhiều, giúp tiết kiệm nguồn lực quốc gia.
• Loại bỏ tính khan hiếm: Tiền pháp định không bị ràng buộc bởi các nguồn tài nguyên khan hiếm như vàng hay kim cương, cho phép ngân hàng trung ương kiểm soát cung tiền một cách hiệu quả và linh hoạt trong việc quản lý các biến số kinh tế.
• Tính thuận tiện: Tiền Fiat không đòi hỏi những kho lưu trữ đặc biệt hay yêu cầu bảo vệ nghiêm ngặt, giúp việc quản lý và sử dụng nó trở nên đơn giản và thuận tiện hơn.
• Tính toàn cầu: Tiền Fiat được chấp nhận và lưu hành trên khắp thế giới, trở thành công cụ thanh toán phổ biến trong các giao dịch thương mại quốc tế.

2. Nhược điểm

• Thiếu giá trị nội tại: Tiền Fiat không có giá trị tự thân mà chỉ được đảm bảo bởi uy tín và cam kết của chính phủ. Điều này khiến nó dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bất ổn, có thể dẫn đến lạm phát và thậm chí là sự sụp đổ của hệ thống kinh tế nếu niềm tin vào chính phủ bị lung lay.
• Rủi ro lạm phát: Vì chính phủ có quyền kiểm soát hoàn toàn cung tiền nên việc phát hành quá mức có thể đẩy lạm phát lên cao, làm mất giá trị tiền tệ và dẫn đến khủng hoảng kinh tế.

Nhiều quốc gia đã từng chứng kiến sự sụp đổ kinh tế khi chính phủ in thêm tiền trong giai đoạn lạm phát, khiến người dân mất niềm tin vào chính quyền và hệ thống tài chính. Điều này làm dấy lên lo ngại về các hậu quả tiềm ẩn mà tiền Fiat có thể mang lại trong tương lai.

So sánh tiền Fiat và tiền Crypto

Hãy cùng Đánh Giá Coin so sánh những điểm tương đồng và khác biệt giữa tiền Fiat và Bitcoin – loại tiền điện tử đầu tiên được một quốc gia công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp (El Salvador, Venezuela).

Điểm tương đồng: Cả tiền Fiat và Bitcoin đều không được đảm bảo bởi bất kỳ tài sản cụ thể nào, và mục đích chính của chúng là thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế tài chính toàn cầu.

Điểm khác nhau:

Cách dùng tiền Fiat để mua Crypto

Hiện nay, người dùng có thể thực hiện giao dịch mua bán tiền điện tử bằng tiền Fiat thông qua các nền tảng giao dịch ngang hàng P2P hoặc các sàn giao dịch hàng đầu như Binance, OKX… nhằm đảm bảo tính an toàn. Ngoài ra, còn có một số phương pháp khác như sử dụng thẻ Visa hoặc giao dịch OTC.

Lưu ý: Việc đầu tư và mua bán tài sản số (coin, token) hiện chưa được công nhận và bảo vệ bởi pháp luật ở một số quốc gia. Người dùng nên cẩn trọng và xem xét kỹ quy định pháp lý tại quốc gia của mình để tránh các vấn đề liên quan đến pháp lý.

Cách sử dụng tiền Fiat để mua Crypto:

• Bước 1: Lựa chọn sàn giao dịch: Bạn cần chọn một sàn giao dịch Crypto uy tín và phù hợp với nhu cầu của mình.
• Bước 2: Đăng ký tài khoản: Tiếp theo, bạn cần đăng ký tài khoản trên sàn giao dịch đã chọn, cung cấp thông tin cá nhân và thực hiện xác minh danh tính theo quy định của sàn.
• Bước 3: Nạp tiền Fiat: Sau khi tài khoản được đăng ký, bạn cần nạp tiền Fiat (VND, USD, EUR,…) vào tài khoản của mình trên sàn giao dịch. Sàn sẽ cung cấp thông tin về tài khoản ngân hàng hoặc các phương thức thanh toán khác để bạn thực hiện giao dịch nạp tiền.
• Bước 4: Lựa chọn loại Crypto muốn mua: Khi tài khoản đã được nạp tiền, bạn có thể chọn loại Crypto mà bạn muốn mua.
• Bước 5: Thực hiện giao dịch: Bạn chọn tùy chọn mua (buy) trên sàn giao dịch và điền thông tin yêu cầu như số lượng Crypto bạn muốn mua và giá bạn sẵn sàng trả. Bạn cũng có thể chọn loại lệnh (thị trường hoặc giới hạn) tùy thuộc vào mong muốn của bạn.
• Bước 6: Xác nhận giao dịch: Xác nhận giao dịch và kiểm tra lại tất cả thông tin đã nhập.
• Bước 7: Lưu trữ Crypto: Sau khi giao dịch thành công, bạn có thể lưu trữ Crypto trong ví của sàn giao dịch hoặc chuyển chúng vào một ví lưu trữ ngoại vi (ví phần cứng) để bảo vệ tài sản của bạn.

Mối liên hệ giữa tiền điện tử và tiền Fiat là gì?

Có thể thấy rằng tiền Fiat được phát hành và kiểm soát bởi chính phủ và ngân hàng trung ương, và loại tiền này cũng được liên kết chặt chẽ với niềm tin và quyền lực của chính phủ. Do đó, sự tồn tại của chính phủ thường đi kèm với các loại tiền pháp định. Chính phủ đảm bảo tính ổn định của tiền Fiat, loại tiền này đã tồn tại từ lâu và được chấp nhận rộng rãi trên toàn thế giới. Vì vậy, việc hoàn toàn thay thế loại tiền này là rất khó khăn.

Hiện nay, tiền điện tử thường tồn tại song song với tiền pháp định, nhưng chúng chủ yếu được sử dụng để đầu cơ hoặc đầu tư và sau đó được đổi sang tiền pháp định để mua sắm hàng hóa.

Nhiều người hiện vẫn coi tiền điện tử là một phương tiện đầu tư hơn là một hình thức tiền tệ mới. Tuy nhiên, tình hình trong tương lai có thể hoàn toàn khác. Lịch sử đã chứng minh những rủi ro khổng lồ của tiền pháp định, trong khi tiền điện tử mới chỉ xuất hiện trong khoảng một thập kỷ qua và còn một chặng đường dài để phát triển.

Tương lai là điều khó đoán, và có khả năng Bitcoin hoặc các loại tiền điện tử khác sẽ không thể thay thế hoàn toàn hệ thống tiền pháp định. Tuy nhiên, chúng có thể mở ra một hệ thống tài chính mới đầy tiềm năng. Một số quốc gia đã bắt đầu nhận thức về ưu và nhược điểm của cả hai loại tiền này và đang nghiên cứu về một dạng mới – tiền điện tử pháp định.

Tiền điện tử pháp định là gì?

Tiền điện tử pháp định của ngân hàng trung ương (Central Bank Digital Currency – CBDC) là loại tiền pháp định được lưu trữ dưới dạng kỹ thuật số, do ngân hàng trung ương của một quốc gia hoặc lãnh thổ có chủ quyền phát hành, kiểm soát và đảm bảo.

Mục tiêu của việc phát triển CBDC là số hóa tiền mặt, cung cấp một phương tiện khả thi để quản lý nền kinh tế số, nâng cao hiệu quả của chính sách tiền tệ và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tiền điện tử pháp định có giá trị trao đổi tương đương với tiền giấy pháp định thông thường, thường được duy trì với tỷ lệ 1-1.

Công nghệ được sử dụng để tạo ra CBDC có thể khác nhau tùy thuộc vào quốc gia phát hành. Một số quốc gia có thể triển khai CBDC dựa trên công nghệ blockchain hoặc công nghệ DLT (Distributed Ledger Technology) – công nghệ sổ cái phân tán. Tính đến thời điểm hiện tại, CBDC đang trong quá trình thử nghiệm ở một số quốc gia và chưa được chính thức triển khai sử dụng.

Một số CBDC hiện đang được thử nghiệm bao gồm: CBDC của Nhật Bản, đồng e-CNY của Trung Quốc, và đồng e-Euro của châu Âu.

Kết luận

Trong bối cảnh tài chính toàn cầu hiện nay, tiền Fiat đã khẳng định được vai trò quan trọng trong việc duy trì ổn định kinh tế và thúc đẩy hoạt động thương mại. Mặc dù tồn tại những rủi ro như lạm phát, nhưng tiền Fiat vẫn được công nhận rộng rãi và là phương tiện thanh toán chủ yếu trong nền kinh tế hiện đại.

Bạn đã hiểu tiền Fiat là gì chưa? Đừng quên để lại bình luận phía bên dưới nhé!